2026 жыл Қазақстан үшін әлеуметтік-экономикалық және заңнамалық өзгерістер жылы болады. Ел тұрғындары мен бизнес осы жылдан бастап жаңа салық жүйесі, әлеуметтік төлемдер мен зейнетақы, медициналық қызмет көрсету реформалары және су ресурстарын тиімді пайдалану талаптарына бейімделуге тиіс. Сонымен қатар жұмыс кестесі мен демалыс күндерінде де өзгерістер енгізіледі, деп хабарлайды Altainews.kz тілшісі. 

Жаңа салық жүйесі

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстанда жаңартылған Салық кодексі күшіне енеді. Бұл кодекс салық жүйесін жеңілдетуге, әкімшілік жүктемені азайтуға және инвестициялық белсенділікті арттыруға бағытталған. Жаңартылған кодексте салық есептілігін 30%-ға қысқарту, салық түрлерін 20%-ға азайту, салық жеңілдіктерін оңтайландыру, дифференциалды ставкаларды енгізу және инвестициялық белсенділікті ынталандыру сияқты маңызды өзгерістер қарастырылған.

Сонымен қатар, кодекс сән-салтанат заттарына жоғары салық салуды қарастырады. 450 миллион теңгеден асатын мүлік жоғары мөлшерлеме бойынша салыққа ұшырайды. Сондай-ақ 75 миллион теңгеден қымбат көліктер, 100 миллион теңгеден асатын теңіз және әуе кемелері, қымбат алкоголь мен темекі өнімдеріне жоғары акциздер қолданылады. Мәслихаттарға есептік құнды 50%-ға дейін арттыру құқығы берілген.

Жеке тұлғалар үшін де бірқатар жеңілдіктер қарастырылған. БЖЗҚ-дан төленетін зейнетақы жеке табыс салығынан босатылады, егер ол мұрагерлікке немесе шетелге шығуға байланысты болмаса. Жеңіл автокөліктерге салық төмендетілген: пайдаланылғанына 10–20 жыл болған көліктер үшін 30%, 20 жылдан асқандар үшін 50% мөлшерінде есептеледі. Сонымен қатар, І және ІІ топтағы мүгедектерге арналған әлеуметтік салықтық шегерім 882 АЕК-тен 5 000 АЕК-ке дейін ұлғайтылды.

Осылайша, жаңартылған Салық кодексі салықтық жеңілдіктер мен жеңілдетілген есептілікті қамтамасыз ете отырып, инвестицияларды ынталандыруға және қымбат мүлік пен сән-салтанат заттарына жоғары салықтар салуға бағытталған, бұл экономикалық дамуға жаңа серпін береді.

Зейнетақы және әлеуметтік төлемдер

Зейнетақы және әлеуметтік төлемдер де 2026 жылдан бастап едәуір өседі. Айлық есептік көрсеткіш 4 325 теңгеге, ең төменгі зейнетақы 69 049 теңгеге, ең төменгі күнкөріс деңгейі 50 851 теңгеге, базалық зейнетақы төлемі 35 596 теңгеге дейін жетеді. Базалық зейнетақы мөлшері зейнетақы жүйесіне қатысу өтіліне байланысты есептеледі және ең жоғарғы мөлшері 60 005 теңгені құрайды. Солтүстік Қазақстан облысында бұл өсім 105 мыңнан астам алушыға әсер етеді. Мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар да ЕТКД өсуіне байланысты ұлғайтылады. Мүгедектігі бар азаматтарға, асыраушысынан айырылған адамдарға, зиянды еңбек жағдайында жұмыс істейтіндерге арналған төлемдер көбейеді. Көпбалалы отбасыларға берілетін біржолғы және ай сайынғы жәрдемақылар да өседі, мысалы, 1–3 бала туған кезде біржолғы төлем 164 350 теңге, төрт және одан көп бала туған жағдайда – 272 475 теңге, ай сайынғы төлем төрт балаға 69 330 теңге, бес балаға 86 673 теңге, алты балаға 104 017 теңге мөлшерінде төленеді.

Денсаулық сақтау: облыстық стационарларды жаңарту

Денсаулық сақтау саласында 2026 жылдан бастап облыстық ауруханаларда бейінді бөлімшелер ашылады. Бұл шара мамандандырылған медициналық қызметтің қолжетімділігін арттыруға бағытталған. 48 жаңа бейінді бөлімше ашылып, кардиология, гастроэнтерология, пульмонология, эндокринология, ревматология және гематология бағыттары бойынша қызмет көрсетеді. Барлығы 906 төсек-орын қарастырылған, оның 400-ге жуығы балаларға арналған. Сонымен қатар, тарифтер шамамен 50%-ға өсіп, стационарлық медициналық көмек қаржыландыруы 8%-ға ұлғайып, 700 млрд теңгені құрайды.

Су ресурстары: өнеркәсіптік тұтыну мен үнемдеу

Су ресурстарын тиімді пайдалану да 2026 жылдан бастап заңмен міндеттеледі. Су енді шексіз ресурс болып саналмайды, кәсіпорындар суды қайта және айналмалы пайдалану жүйесін енгізуге міндетті. 2027 жылға дейін жүйеге көшу жоспары жасалуы тиіс, оны орындау мерзімі – 5 жыл. Жаңа Су кодексінде ең үздік қолжетімді технологияларды енгізу міндеттеледі, бұл суды үнемдеуге және төгінділерді азайтуға мүмкіндік береді. Бассейндік су инспекциялары кәсіпорындардың су тұтынуын қадағалайды және бұзушылықтар анықталған жағдайда айыппұл салынады, бұл 850 АЕК-тен бастап қайталанған жағдайда 2000 АЕК-ке дейін жетуі мүмкін.

Жұмыс және демалыс күндері

Сонымен қатар, жұмыс кестесі мен демалыс күндерінде де өзгерістер болады. 2026 жылғы қаңтар айында бес күндік жұмыс аптасында 12 демалыс және 19 жұмыс күні қарастырылған. Жаңа жыл мерекесіне орай 1–4 қаңтар демалыс күндері болып белгіленген, сондай-ақ 7 қаңтар Рождество мерекесімен байланысты қосымша демалыс ретінде белгіленген. Алты күндік жұмыс аптасында демалыс күндері 7 күн, жұмыс күні 24 күн болып саналады.

Осылайша, 2026 жылдан бастап Қазақстанда салық жүйесі жеңілдетіліп, инвестициялық белсенділік артып, зейнетақы мен әлеуметтік төлемдер өседі, медициналық қызмет көрсету сапасы жақсарып, су ресурстарын тиімді пайдалану міндеттеледі. Бұл реформалар елдің әлеуметтік-экономикалық дамуын, азаматтардың өмір сапасын арттыруды және табиғи ресурстарды сақтау мен үнемдеуді қамтамасыз етеді.